Trenger vi spesialundervisning? En ny lærerrolle i Oslo?

Jeg viser til Tone Tellevik Dahl sitt debattinnlegg i Klassekampen 16.mars 2017 og Utdanning nr. 6/2017.

Det som slår meg når eg les innlegget til Tellevik Dahl er at historia ser ut til å gjenta seg. Søgnenutvalet påpeika i 2003 dei same utfordringane innan feltet spesialundervisning som Tellevik Dahl tek opp, og som Barneombodet presenterer i Klassekampen den 6.03.17, «Roper varsko om pp-hjelp». Rapporten frå Barneombodet «Spesialundervisning utan mål eller meining» vart dessutan presentert same dag. Kva var det  Søgnenutvalet ville i 2003, å fjerna retten til spesialundrvisning  – og kva har skjedd?

PPT er sakkunnig instans for tilråding om spesialundervisning og rektor på den enkelte skole gjer vedtaka. Rundt år 2000 utgjorde spesialundrvisning om lag 3 - 4 % og i dag rundt 8%.  Det å ta i mot spesialundervisning er frivillig og meint som eit tilbod, men kanskje fungerer dette tilbodet ofte som tvang?

Her må ein kanskje nyansera sidan særleg øvre middelklasse gjerne vil ha masse spesialundervisning, medan arbeiderklassen ofte opplever spesialundervisning som eit stigma. Sakkyndige rapportar er på omkring ti sider, og er vel neppe så mangelfulle i volum, men heller i mangel på relevant innhald, pedagogisk nytenking og løysningsstrategiar når kriser oppstår.

Forsking - og utviklingsarbeidet (FOU) i skolen er i all hovudsak fråverande, bortsett frå når ein eller annan pedagogisk ide skal gjennomførast eller implementerast frå politisk hald der læraren får rolla som  funksjonær framfor profesjonsutøvar med «ein smule» autonomi. Eit døme er den sterke satsinga på PISA  etter OECD sine intensjonar, og dermed den einspora konkurransen om å vera best. Fleire pedagogar påpeikar dei uheldige konsekvensane for dei som fell utanfor desse krava.

I vårt skolesystem er det lite fokus på at læring er ein vekselverknad mellom stimulering og modningsprosessar med ulike variablar.  Ut frå  Gausskurven som er ein normalfordeling, er vel konkurransen på dette grunnlag ein nokså umogleg tanke? Eit «mantra» om «tidleg hjelp er god hjelp» har nådd dei politiske kretsar dei siste 20 åra, det er flott. Men denne tankegangen har vore ein pedagogisk tese i lærarutdanninga tidlegare, og stammar frå dei europeiske reformpedagogane i det 17.og 18. århundre som t.d. John Amos Comenius og Jean Jacques Rousseau, jmf. Hemne kommune.

I den nyare norske reformpedagogikken stod arbeidsskoleprinsippet sentralt som motreaksjon på «puggeskolen» både innan byfolkeskolen og landsfolkeskolen, spesielt  Osloskolen. Reformpedagogar på 1930-talet som rektor Per Kviberg, rektor Anna Sethne og skoleinspektør Bernhof Ribsskog sette sitt preg på nyare skoleutvikling.  Det var vel neppe utan grunn at Bernhof Ribsskog sine  pedagogiske tankar vart utgitt som bok i 1951 . «Kva barna lærer også utan lekser».

Trass i integreringslova frå 1976 , ser det ut til at det norske skolesystemet er tilbake til «puggeskolen» med basis i PISA, der ei stor gruppe elevar vert segregerte, til dømes elevar med anna morsmål enn norsk,  frå statistikken over prestasjonsrangeringa.  Skolebyråd Tellevik Dahl nyttar omgrepet «livsferdigheter», dette omgrepet indikerer vel at skolen har ansvar for å gje alle samfunnsklassar grunnleggjande dugleik for å meistra ulike livsfasar? Omgrepet har innan spesialundervisninga vore knytt til ADL (dagleglivsmeistring), men har kanskje vore nytta i ein snever kontekst for elevar med «litt mindre handbagasje».

Eit skolesystem bør vel rusta alle elevane til livsmeistring, ikkje berre dei som vinn reset mot toppresultat der Gausskurven er grunnlag og rettesnor?