Lærarnorm, meir bismak enn honning?

Sidan vi fekk lærarnorma i 2018, har eg kjent på ein kraftig ambivalens og ikkje greidd å bli samd med meg sjølv om den kostar meir enn den smakar. Kva smaker den og for kven?. Det at Høgre og KS no vil utfordre den, er heilt klart vektige grunnar til å halde på den, men dei tenkjer nok mest på prislappen, og kan nok tenkje seg å bruke pengane på heilt andre ting enn skule. Eg er ambivalent av heilt andre grunnar.

Heilt frå den første diskusjonen om lærarnorm, vart det signalisert at det var ufruktbart å krevje ein lærarnorm på klasse- eller gruppenivå. Lærarnorma var framforhandla som ei styrking på skulenivå, der den einskilde skule vart forplikta til eit tak på tal elever per lærer. Det inneber at det maks skal vere 15 elever per lærer på 1.-4. trinn og 20 elever per lærer på 5.-10. trinn. Vidaregåande fekk ikkje ein lærarnorm, og har i dag utfordringar med stadig større elevgrupper. Dette vart påpeikt som eit problem allereie i 2021, av tre dåverande fylkesstyremedlemmar i Utdanningsforbundet Viken:

Lærarnormen må ned på klasse- og gruppenivå

So lenge lærarnorma er på skule- og ikkje gruppenivå har den lite meining for den einskilde lærar som står med klasser på gjerne over tretti elevar. Om lærarnorma skal ha livets rett framover, må vi ned på klasse- og gruppenivå. Slik som det er i dag, arbeider lærarar i vidaregåande livskiten av seg for å undervise, vurdere og følgje opp klasser som blir berre større og større, i takt med negativ skuleøkonomi.

Det er fleire kjelder til ambivalens over lærarnorma. I år er det tretti år sidan eg tok mot min første skuleklasse. Eg var klasseforstandar i mange år, og vart etter kvart kontaktlærar. Krava og forventningane til denne funksjonen har økt og økt, samstundes som vilkåra og tida til disposisjon for å vere kontaktlærar har utvikla seg lite. Elevar i heile utdanningsløpet, frå første klasse til 3VGO treng ein nærverande kontaktlærar som følger dei opp, og deltakarane i vaksenopplæringa har òg behov for ein kontaktlærar som kan følgje dei opp. Grunnane til at ein vaksen deltakar treng kontaktlærar er ikkje heilt dei same som for eleven, men det er so stort samanfall at det utan tvil legitimerer det å ha kontaktlærar.

Grunnskulen kjem best ut med kontaktlærartillegg., etter forhandlingane i 2022 fekk dei dobla tida som er avsett til denne funksjonen, til 90 minutt. Dei har då mest tid til rådvelde, har sentralt kontaktlærartillegg og i mange kommunar lokalt kontaktlærartillegg òg. På Sunnmøre av alle plassar er det til og med ei klok skuleleiing som har sett av 90 minutt ekstra til denne funksjonen.

Trude og Frode har halvannen time ekstra i uken til elevsamtaler

Vidaregåande skule fekk i 2022 litt meir avsett til tidsressurspott, men kontaktlærartida vart ståande på 45 minutt i veka. Dei har likevel kontaktlærartillegg. Vaksenopplæringa knytt til vidaregåande har ingen av delane, verken avsett tid eller økonomisk godtgjering gjennom sentralt avtaleverk. Du kan seie mykje godt om fylkeskommunane som skuleeigar, men dei har heller ikkje gjort noko for å jamne ut desse urettvise vilkåra for kontaktlæraren. i VGO. Vaksenopplæringa lever stadig eit liv i skuggen. Skammeleg.

Siste kjelde til ambivalens er leseplikta. Det kan verke som haldninga i lærarorganisasjonane er at om vi tar leseplikt opp til diskusjon, kan den berre endrast til det verre. Å vere faglærar har knapt vore meir tidkrevjande, grunna både klassestorleik, fleire oppgåver og ein vurderingskultur «på steroidar». Likevel skal vi sitje stille i båten. Det er på tide å plaske med årene.

Ein upresis lærarnorm som legg beslag på store midlar og favoriserer grunnskulen. Veksande klasser i vidaregåande. Kontaktlærarvilkår som er grovt urettvise, med vaksenopplæringa som det svarte får, og ein leseplikt som ingen snakkar om lenger. Eg vonar det berre er meg som har blitt ein gretten gamal gnom med kjeften full av bismak. Honning er det i alle høve ikkje.